dinsdag 15 mei 2018

In scène gezet of niet

— Ruth Orkin. An American Girl in Italy. (1951) —   

In 1951 maakt Ruth Orkin (1921-1985) een foto die haar — en ook de vrouw op de foto — wereldberoemd zal maken. Van het beeld wordt in 1980 een massaal verkochte poster gemaakt. Hij hangt hier ook in een café om de hoek.
Ik ben er altijd van uitgegaan dat het een geënsceneerd beeld betreft. Er staan net iets te veel lummelende mannen op en ze kijken net iets te gretig naar deze American girl in Italy.
De gefotografeerde vrouw heet Ninalee Craig (°1927) en is nu overleden. Waardoor de foto weer in de actualiteit staat. In de krant lees ik dat zowel model als fotografe altijd hebben volgehouden dat het beeld niet in scène gezet werd. Wel was er een tweede doortocht door het testosteronstraatje nodig. De blik van al dat mansvolk is niet geënsceneerd. 
Bekijk dat beeld nog eens en zeg me na: ’t blijft moeilijk om te geloven. Wat weer eens aantoont dat kunst per definitie de mogelijkheid in zich draagt om ‘verkeerd’ — beter gezegd: 'anders' — geïnterpreteerd te worden.
Pakweg tien jaar geleden lees ik in de krant de recensie van een roman. Een sepiakleurige foto illustreert het stuk. Straat in de stad. Jonge vrouw passeert in bikini. Over haar schouder ligt een handdoek, ze draagt een picknickmandje. Haar schoonheid dateert van voor de tijd dat meisjes uitgehongerd werden. Ze lacht de fotograaf blijmoedig toe, terwijl ze vlak in de lens kijkt. Het is de lach van een zelfverzekerde jonge vrouw, trots op haar lichaam dat gezien mag worden.
— © H. Armstrong Roberts/ClassicS. —    
Ik heb die foto uitgeknipt en aan het prikbord in mijn bureau opgehangen. Hij hangt daar nog en ik heb hem nu, ter wille van deze blogpost, zelf gefotografeerd, want er is wel veel materiaal van H. Armstrong Roberts op ’t internet te vinden, maar dit beeld is daar niet bij. Spijtig, want het krantenknipsel aan mijn prikbord is verkreukeld, wat het beeld geen deugd doet.
In scène gezet? Zelf woon ik aan de kust en het is me nog maar zelden overkomen dat ik een jonge vrouw even parmantig als halfnaakt door een drukke straat, vol met voor de rest alleen maar gekleed volk, zie wandelen. Bovendien: alles is perfect aan die vrouw, tot en met het picknickmandje. Dus ja, het lijkt opgezet spel.
Toch twijfel ik. Tegen de muur staat een jongeman in een zomers pak. Daarnet was hij nog rustig zijn krant aan ’t lezen. Maar nu niet meer!  Evengoed als de passerende vrouw de lens van de fotograaf aantrekt, lijkt de vrouw de blik van die man aan te trekken.
Maar… er is iets vreemds in de manier waarop hij kijkt. Zijn blik vind je bij geen der mannen op An American Girl in Italy. Deze man kijkt niet geil, wellustig, viriel of opdringerig. Hij kijkt zelfs niet verblijd bij het zien van zoveel schoonheid.
Op mijn afdruk is het niet zo goed te zien, maar in de krant is het dat al iets beter. De man lijkt geboeid door wat wij niet zien. Meer dan alleen maar die vrouw houdt hij het totale gebeuren in ’t oog: de confrontatie tussen model en fotograaf. Dus nogmaals: in scène gezet?

Flor Vandekerckhove

Geen opmerkingen: