In memoriam Grace Lee Boggs

In Detroit overleed op 5 oktober de linkse activiste Grace Lee Boggs. Ze werd honderd. Grace Lee Boggs was erg bekend in Amerika, zozeer zelfs dat Obama himself een rouwbetuiging stuurde: ‘Grace dedicated her life to serving and advocating for the rights of others — from her community activism in Detroit, to her leadership in the civil rights movement, to her ideas that challenged us all to lead meaningful lives.’

De Chinees-Amerikaanse Grace was al politiek actief in de jaren dertig. In die tijd leerde ze CLR James kennen, waarover ik hier in de blog al een stukje schreef. Ze vervoegde de werkgroep van James die uit de trotskistische Socialist Workers Party (SWP) gestapt was om in 1940 tot de nieuw gevormde Workers Party toe te treden, een rechtse afsplitsing. Daar vormden ze de zgn. Johnson-Forrest Tendens die in 1947 alweer naar de SWP terugkeerde. Vanaf 1950 ging die tendens evenwel een eigen leven leiden. [CLR James was tot de conclusie gekomen dat een revolutionaire partij overbodig geworden was. In 1956 dacht hij die stelling bewezen te zien toen de Hongaren, zonder zo’n partij, tegen het stalinisme in opstand kwamen.] 
Een stabiel leven leidde de groep van James en de zijnen echter niet. Er volgde een nieuwe splitsing, waarbij Grace Lee Boggs James bleef volgen en samen vormden ze nu de groep Facing Reality. Dat is ook de titel van een boek dat Grace Lee Boggs in 1958 publiceerde. Co-auteurs waren CLR James en… Cornelius Castoriadis. Die laatste was in trotskistische kringen wereldberoemd als stichter van Socialisme ou Barbarie, een Franse groep die piepklein bleef, maar desalniettemin veel invloed verwierf.

Van Castoriadis heb ik enige tijd geleden de biografie (*) gelezen. Grace Lee wordt daar inderdaad in vermeld. Ze ontmoeten elkaar voor ’t eerst in 1948. Grace Lee Boggs komt in dat jaar zes maand in Parijs wonen om er voor de Johnson-Forrest Tendens het 2de congres van de trotskistische 4^de Internationale voor te bereiden. In de biografie lees ik dat ze dat onder meer als volgt doet: ‘passant de longues moments avec Castoriadis, dont elle tombe amoureuse.’ (Ha die trotskisten!) Zelf zei Castoriadis dat de contacten met Grace ‘ont joué un rôle décisif à une étape où ma pensée se formait, et je lui dois en partie d’avoir dépassé le provincialisme européen.’ De groep van Grace Lee blijft na dat congres in de Internationale, Socialisme ou Barbarie daarentegen trekt er uit en het contact tussen Castoriadis en Grace verwatert. In de late jaren vijftig wordt de band hersteld, wat resulteert in het al hoger vermeld boek dat je hier overigens volledig kunt lezen.

In 1962 verwijdert Grace Lee Boggs zich van Facing Reality en van CLR James. Over haar evolutie zegt ze in 2011 zelf: ‘We urgently need to stop thinking of ourselves as victims and to recognize that we must each become a part of the solution because we are a part of the problem.’ Dat leidt haar naar een nieuw soort activisme: ‘Creating models of work, education, art and community that would transform those rebels filled with righteous anger into productive change agents who understood that self-transformation and structural transformation must go hand in hand.’ Self-transformation oftewel: verander de wereld, begin bij jezelf. Mmmmmm… geen wonder dat Obama haar zo lovend uitwuift. Hoe dan ook, over haar activisme en de evolutie in haar denken bestaat een mooie documentaire die onomwonden American Revolutionary heet, voorwaar een mooie titel.

Flor Vandekerckhove

(*) François Dosse, Castoriadis. Une vie. Paris 2014. Editions La découverte. 532 ps. ISBN 978-2-7071-7126-9.

AMERICAN REVOLUTIONARY, Grace Lee Boggs Documentary with dir. Grace Lee‪