woensdag 6 augustus 2014

Dit zijn de regels

‘De rode morgenzon blonk twijfelachtig in het oosten, en was nog met een kleed van nachtwolken omgeven, terwijl haar zevenkleurig beeld zich glinsterend in elke dauwdruppel herhaalde; de blauwe dampen der aarde hingen als een onvatbaar weefsel aan de toppen der bomen, en de kelken der ontwelkende bloemen openden zich met liefde om de jongste straal van het daglicht te ontvangen.’ 
Dat veredelde weerbericht is absoluut niet bruikbaar om er een boek mee aan te vatten, zegt Elmore Leonard, een succesvolle Amerikaanse pulpschrijver, die ‘10 rules of Writing’ heeft geschreven. Bovenaan staat: je mag nooit een boek openen met het weer. Nochtans is het met bovenstaande zin dat Hendrik Conscience De leeuw van Vlaanderen opent. Is Conscience dan een slechte schrijver? Sommigen zeggen van wel, anderen van niet, maar niemand kan beweren dat De leeuw onbetekenend is. Het heeft zijn auteur in Vlaanderen wereldberoemd gemaakt en werd tot lang na diens dood gelezen; het boek is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van het Vlaams-nationalisme. Ik mag daar een tegenstander van zijn, maar ik mag niet zeggen dat het boek geen maatschappelijke invloed heeft uitgeoefend. Het is daarenboven ook een boeiende ridderroman die ik in mijn jeugd graag gelezen heb. En ja, starten doet Conscience met het weer.
Ik zie dat Conscience ook Leonards tweede regel aan zijn laars lapt: vermijd prologen. Wie De leeuw leest moet eerst door Consciences voorwoord heen, een bittere pil trouwens, waarin hij het over de ‘transferts’ van Vlaanderen naar Wallonië heeft. Neen, er is niets nieuws onder de Vlaams-nationalistische zon.  
Elmore Leonard heeft keiharde meningen. Regels drie en vier: gebruik alleen maar het werkwoord zeggen om een dialoog doorheen de tekst te voeren, gebruik geen bijwoorden om dat zeggen bij te kleuren.  Vijf: hou je uitroeptekens onder controle. Ik denk niet dat Louis-Ferdinand Céline van deze regel op de hoogte was. Zes: Gebruik nooit het woord ‘opeens’ of ‘ de hel brak los. Dat is spijtig, elke schrijver die vastraakt wordt erg geholpen door een zin als: ‘Opeens ging de bel.’ Waarna alles weer mogelijk wordt. Zeven: wees spaarzaam met dialectwoorden. Daar staat Joyces Finnegans Wake nochtans vol van. Acht en negen zijn er die Marcel Proust in zijn zak mag steken: vermijd gedetailleerde karakterbeschrijvingen en hou je niet onledig met het uitvoerig beschrijven van plaatsen en dingen. Leonard besluit met een raad die ik alleen maar kan beamen: probeer weg te laten wat lezers in een boek neigen over te slaan. Je krijgt dan wel zeer, zeer dunne boekjes.  
De tien regels van Elmore Leonard inspireerden de Britse krant The Guardian in 2010 om een aantal auteurs te vragen wat hun persoonlijke do’s and don’ts waren. Onder anderen Margaret Atwood, Jonathan Franzen, Esther Freud, Neil Gaiman, en PD James gingen erop in.
Ian Rankin geeft beginnende schrijvers de raad om hardnekkig te blijven proberen. Hij wordt daarin bijgetreden door Jeanette Winterson: stop nooit wanneer je vastzit: blijf proberen! Geoff Dyer denkt daar helemaal anders over: als ’t niet gaat dan moet je iets anders doen. Hij is ook van mening dat je best een computer gebruikt. Annie Proulx daarentegen is van oordeel dat je beter zonder computer schrijft. Michael Moorock meent dat een schrijver alles moet lezen waarop hzij de hand kan leggen, Will Self daarentegen meent dat je beter ophoudt met het lezen van fictie (’t zijn toch allemaal leugens). Deze Will raadt je wel aan om altijd een notitieboekje bij de hand te houden. Dat vindt AL Kennedy onnodig: ‘the good things will make you remember them.’
En dan moet ik nog het boekje van Mereith Maran beginnen lezen. In Why We Write stelt ze een gelijkaardige vraag, ze voegt er ook de waarom-vraag aan toe. Ongetwijfeld vallen ook daar veel tegenstrijdigheden in te ontdekken, want want want… de waarheid is dat er geen regels zijn. Schrijven is de anarchistische daad bij uitstek. Literatuur groeit & bloeit dank zij het overtreden — over-treden — van de regels: eerst leer je de regels kennen en dan treed je erover.
Schrijven? Er zijn ook veel redenen waarom je het niet moet doen. Zuipschuit Charles Bukowski maakte daar een mooi gedicht over. Ter lering zet ik het hieronder.
Flor Vandekerckhove

Dus je wilt 
een schrijver zijn 

www.youtube.com/watch?v=rbgnbJMM_XA

Geen opmerkingen: