maandag 23 april 2018

Tijdverlies, zalig inderdaad

— Otis Redding (links) en James Wright. —
In 1988 ging ik me op de Oostendse Oosteroever vestigen. Het was er ruig en grijs, ruw en desolaat, en ik kwam erg onder de indruk van dat gebied. Daarin speelde de halve maan een grote rol, een ontoegankelijk stuk duin waarrond een dijk gelegd was, een golfbreker. Op die dijk, vlak bij de havenmond, stonden enkele banken. Je kon er uit de wind zitten en uitkijken over het op- en afgaand tij en op de schepen die daar in en uit voeren.
Er is geen enkel lied dat daar zo goed bij past als The Dock of a Bay (1967) van Otis Redding: I’m just come sittin’ on the dock of a bay / Watchin' the ships roll in / Then I watch 'em roll away again / I'm sittin' on the dock of the bay / Watchin' the tide, roll away…
De song paste daar zo goed bij dat ik op den duur een beetje beter naar de tekst ging luisteren. En zo vernam ik dat Redding zong over iemand die zijn thuis verlaten had om 2000 mijl verder tot de conclusie te komen dat het aan zijn situatie niets veranderde. Everything seems to stay the same. De toestand was hopeloos. De woorden verwezen naar melancholie, tristesse, spijt en het gevoel van een verspild leven.
Hoe kwam het dan, vroeg ik me af, dat ik dat lied desondanks anders bleef ervaren? En wel als een beschrijving van een van de mooiste dingen die een mens kan meemaken.
Het was een vraag die ik al lang vergeten was. Maar opeens was hij daar weer.
In mijn zoektocht naar gemakkelijk te vertalen poëzie stootte ik op een kort gedicht met een lange titel: Lying in a Hammock at William Duffy’s Farm in Pine Island, Minnesota (1961). Ik zag dat het in mijn mogelijkheden lag en ik nam me voor het te vertalen. Zo kon ik ervaren dat James Wright me in dat gedicht onverwachts een antwoord gaf op de vraag die Otis Redding zoveel jaar eerder bij mij opgeroepen had.
Wright ligt in een hangmat, ergens op het Amerikaanse platteland, en beschrijft met genoegen de dingen die hem omringen. En dan staat daar onverwachts de merkwaardige slotzin: I have wasted my life.
Hoezo zijn leven verspild? Je herleest het gedicht en weer kom je tot de conclusie dat er nauwelijks iets mooiers bestaat dan wat de dichter daar beleeft.
Dat is het moment waarop je ’t internet te hulp roept. Daar valt mijn oog op iets wat ik vrij vertaal als: ‘De lezer kan de lijn op vijf manieren lezen en daarbij elke keer een ander woord benadrukken. De lezer kan zich voorstellen dat die woorden met walging, droefheid, verlangen of berusting uitgesproken worden, of de lezer kan de woorden met een glimlach van tevredenheid horen uitspreken alsof hij wil zeggen: ik wenste dat we allemaal ons leven zo nuttig konden verspillen.’
Ja, driewerf ja! Zo is het maar net, want wanneer de mogelijkheid niet bestaat om iets ‘verkeerd’ te verstaan dan is het geen kunst. Met de song van Redding is het niet anders. Hij schrijft een lied dat me raakt en omdat het mij raakt, rakelt het mijn eigen gevoelens op en die gevoelens zijn in dat geval deze van welbehagen. De kracht van dat lied bestaat erin dat ik het tijdverlies van Ottis Redding kan wegdenken en dat van mezelf in de plaats stellen. Kunst!
Flor Vandekerckhove

 Lying in a Hammock at William Duffy’s Farm in Pine Island, Minnesota van James Wright.




Geen opmerkingen: