vrijdag 13 februari 2015

Van de gothic naar de film noir

Omdat ik gedurende lange tijd een stripscenario aan ‘t brouwen was, heb ik u meermaals meegesleurd in mijn verkenning van het genre. Voor mij was ’t een ware ontdekkingstocht, want strips zijn nooit echt mijn ding geweest. Tijdens die tocht vond ik voorwaar onverwachts een Amerikaanse voorloopster van de heldin uit mijn verhaal. Anders dan die Amerikaanse strip baadt mijn scenario echter in de gothicsfeer en dat leidde weer tot andere ontdekkingen, die mij eveneens enthousiasmeerden, zodat ik u ook daarmee moest lastigvallen, zoals dat het geval was toen ik de auteur China Miéville leerde kennen, een kameraad die me inmiddels de term gothic marxism bijgebracht heeft.
Gothic speelt zich, zo vernam ik al surfend, bij voorkeur af in verleden werelden zoals die er bijvoorbeeld uitzagen in het Victoriaanse Engeland. Maar zelf word ik toch vooral geboeid door de uitzonderingen op die regel, die er evengoed zijn, zoals de film 1408 die zich in het hedendaagse New York afspeelt, maar desalniettemin zeer gothic is.
Nu weer leidt de zoektocht me naar een nieuwe wereld waarover ik eerder nooit iets vernomen heb: deze van de gothic noir, een term die gothic aan film noir koppelt. Meestal speelt zo'n film noir zich af in het stedelijke decor van de jaren veertig, vijftig, maar wanneer noir aan gothic gekoppeld wordt, verplaatst de handeling zich, noblesse oblige, nogal eens naar vroegere tijden: het Victoriaanse Engeland, Frankrijk ten tijde van de revolutie, Amerika tijdens de burgeroorlog. Ook hier zijn er uitzonderingen en weer zijn het die uitzonderingen die het genre erg interessant maken: The Sign of the Ram (1948), Rebecca (1940), Ruby Gentry (1952), The Night of the Hunter (1955), What Ever Happened To Baby Jane (1962); films die u meestal moeiteloos en gratis van het internet kunt halen, zoals dat tot voor kort ook het geval geweest is met Madeleine (1950) dat ik oorspronkelijk onder dit stukje gezet heb, maar daar door youtube inmiddels ook weer weggehaald werd.
Madeleine is een vrouw die in Glasgow leeft, zo te zien in een tijd waarin er al veel auto's rijden, en dus in de stedelijkheid van de film noir. Maar er is geen vergissing mogelijk, de toegenomen mobiliteit belet niet dat Madeleine kleren uit de jaren stilletjes draagt en worstelt met de dubbelzinnigheden van de victoriaanse moraal, waarin de gothic zo goed gedijt. Trouwt Madeleine met de acceptabele, maar saaie man die haar familie prefereert of kiest ze voor een hartstochtelijke lover die haar alleen maar naar het schandaal kan leiden? Dit is gothic met de sterk afgelijnde schaduwen van de film noir!
En zo blijf ik almaar nieuwe dingen ontdekken — hoe mooi is de pensioenleeftijd! Op deze ontdekkingstocht die me nu stilaan van de gothic verwijdert en me naar de boeiende wereld van de klassieke film noir voert begin ik gaandeweg te begrijpen — en dat is, zo moet ik bekennen, quite shocking — dat mijn vrouwbeeld door dat laatste genre gevormd werd. Indien u een gediplomeerd psycholoog bent dan mag u me tegenspreken, maar dat vrouwbeeld heeft zich volgens mij in mijn kindertijd gevormd en ja, mijn kinderjaren zijn tegelijk de hoogdagen van de film noir geweest. Op het internet ontplooien zich nu die beelden, covers van pulpboekjes, cinema-affiches en wat zie ik? De vrouwen die ik vandaag mooi noem, zijn ook vrouwen die daar afgebeeld worden, dames die de film noir maken tot wat hij is! Wel wel wel, dat verklaart veel. Dat ik daar nooit eerder op gekomen ben! Maar goed, aangezien ik me toch voorgenomen heb om dit jaar meer over vrouwen te schrijven, zal ik ter zake een en ander ontbloten in een volgend stukje dat u zeker moet lezen.
Flor Vandekerckhove

Geen opmerkingen: